Oraindik ere Célineren kasua partikularra da. Urteak igaro dira hari buruzko biografia dezenteko bat argitaratu gabe. Batzuek ez diote barkatzen iraganean kolaboratzaile izana; besteei berdin zaie Célineren ideologia; 'Voyage au bout de la nuit-Gauaren muturrerainoko bidea' nobela onesten dute, nobela ona delako. Beti dago hirugarren bidea. Ez da ezer ahaztu behar , baina bereiztu behar dira gizona eta idazlea. Célineren kasuan, dena dela, zaila da oso bereizketa hori. Nola uler daiteke 'Voyage au bout de la nuit' idatzi zuenak era berean idaztea 'Bagatelles pour un massacre', panfleto antisemistarik gogorrena, Célineren hitzetan "gorrotoz betetako panfletoa?". Komikoa edo paradojikoa izango zatekeen liburu hori, gaur egungo ikuspegitik begiratuta ere, II Gerratean hainbeste judutar sarraskitu izan ez balituzte, Célinek bere liburuan erabiltzen dituen argumentoak erabiliz. Céline kontresanez beterik agertzen zaigu. Mirande bezala, baina Mirande harekin alderatuz haur besoetakoa besterik ez da.

Felipe Juaristik, 1993ko otsailaren 7an.